پته کرمان روی آب

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز کرمان ؛ " پته " سوزن دوزیی به قدمت تاریخ که هر بته جقه آن نشان واضحی از ذوق و هنر مردم دیار کریمان است.

میدان گنجعلیخان کرمان ، مرکز عمده فروش شاهکار صنایع دستی کرمان یعنی پته است و هرکس که بخواهد این کالای زیبا و گرانبها را بخرد سری به این مکان خواهد زد.

هنر دست زنان کرمانی
مغازه های پته فروشی ، که هنرنمایی استاد کاران ماهر پته دوز را به نمایش میگذارند ، چشم هر رهگذری را به خود جلب می کنند .
دو گردشگر هلندی که برای اولین بار این پارچه های منقشِ زیبا را می‌بینند می‌گویند : چقدر ماهرانه !! کشورهای زیادی رفته ایم اما مشابه این صنایع دستی را ندیده‌ایم .
آنها از مغازه دار نحوه تولید و دوخت پته را می پرسند ، فروشنده می‌گوید : پارچه و نخ / سوزن و انگشتانه و قیچی به اضافه دستان هنرمند زنان کرمانی کافیست ، تا یکی از این زیباترین صنایع دستی کرمان بافته شود .
انواع طرح ها و رنگ بندی
رایج ترین طرح پته ی کرمان ، به " درخت زندگی " مشهور است ، پته میری / جقه ای / بادامی و ترمه ای هم از دیگر طرحهای رایج پته دوزی در کرمان است .
لچک ترنجی و نقش حیوانات به ویژه پرندگان هم در طرح‌ها پته بسیار دیده می‌شود .
خانم ایرانمنش از پته دوزان قدیمی کرمان می گوید : رنگ بندی پته خودش هنرو ذوق جداگانه
می طلبد .
دهه های گذشته رنگ غالب نقشه های پته ؛ سیاه / سبزتیره/ آبی تیره / سبز و لاکی بود و تمام آنها با گیاه روناس / انار/ اسفناج و مواد طبیعی دیگر رنگ آمیزی می شد ، اما اکنون همه رنگ ها مصنوعی شده است .
کاربرد پته
خانم محمودی پژوهشگر صنایع‌دستی ؛ پته را پای ثابت جهیزیه دختران کرمانی می داند که در بقچه‌های پته ای آنها را نگهداری می کنند وزینت بخش خانه های کرمان است .
او می‌گوید: هر بار نگریستن به "پته" یادآور قدمت هنر کرمانی ها است .
کالایی کاملاً ایرانی به رنگ اصالت کرمان که امروز روز به عنوان رومیزی / پرده / جانماز / زیر لیوانی / سجاده و یا تلفیقی از مس و چرم تولید می شود.
کاردست اما سخت
آقای مظفری کارشناس صنایع دستی می گوید : سال های اخیر گهگاه دوخت ماشینی پته دیده می‌شود ، اما به هیچ وجه کیفیت نمونه دست دوز پته را ندارد ، مشابه پته کرمان در هیچ جای کشور دوخته نمی شود.
او می گوید : بر هر سانتی متر مربع طرحِ پارچه پشمی پته بین 70 تا 100 سوزن زده میشود ، پته های دست دوز ، بسته به تراکم و ظرافت کار قیمت گذاری میشوند و مثلا پرده پته اکنون متری ۴ میلیون تومان قیمت دارد ، پته هایی هم داریم که بالای ۱۰ میلیارد تومان قیمت دارند.
مظفری تاکید می‌کند : پای این هنر نشستن ، حوصله و وقت زیادی می‌طلبد و اساسا "پته " مصداق بارزِ صبر و حوصله مردم دیار کرمان است .
ورود طرح های بی محتوا و دوخت های بی مرتبط
خانم اکبری استاد دانشگاه می‌گوید : طی دو دهه گذشته تکنیک های دوخت پته از هنر پته دوزی اصیل کرمان فاصله گرفته و بیشتر از طرح‌های مرده استفاده می‌شود .
او برخی نقوش پته ی امروزی را بسیار درشت و بی فلسفه می داند که هیچ هویت مشخصی در آن مشاهده نمی شود .
علت چیست ؟
فروشندگان پته می‌گویند : ورود زنان و دختران مهاجر افغانی به این حرفه موجب شده تا این هنر آرام آرام اصالت خود را از دست بدهد.
زنان و گاه مردان افغانی ، بی توجه به هویت کار و میراث کهن کرمان زمین هر نوع دوخت
بی کیفیتی بر پارچه های پته میدوزند و روانه بازار می‌کنند.
آقای میرزایی فروشنده با سابقه کرمان می‌گوید: آلان کمتر هارمونی زیبای رنگ امیزی و نقوش اصیل را می بینیم، چرا که مهمانان جدید بافنده ، متناسب با ذوق و فرهنگ خودشان کار می‌کنند .
ما کمتر شاهد انواع شمسه /گل لوتوس / هشت پر و ده پر دردوخت های جدید هستیم و حتی نخ آنها هم از کیفیت لازم برخوردار نیست .
او نداشتن مهارت ،ذوق هنری و کنار گذاشتن طرح های اصیل کرمان توسط دوزندگان افغانی را ضربه سختی به هنر پته می داند و می گوید : متاسفانه به علت قیمت پایین تر دستمزد کار افغانی ها از جانب تولیدکنندگان دوخت این هنر کهن به آنها واگذار می‌شود و این گره کوری بر صنعت پته است که گردشگران و علاقمندان که شناخت کافی به پته اصیل ندارند خریداری میکنندو به مناطق مختلف میبرند.

نبود برند
"پته " هم با آن همه سابقه ، مانند برخی محصولات دیگر "برندسازی" نشده است و اصلاً بازار و بازاریابی برای این هنر وجود ندارد .
آقای مولایی از صادر کنندگان پته می گوید : صادرات پته به صورت چمدانی است و همراه مسافر هر مقدار بخواهد خارج می شود و کسی به فکر این صنعت رونق دار نبوده است تا آن را به بازارهای جهانی معرفی کند .
معاون صنایع‌دستی استان می‌گوید : حدود ۶۵ هزار نفر پته دوز در استان کرمان مشغول بکارند که تولید سالانه آنها ۷۲ هزار مترمربع است .
آقای حسین زاده ، ارزش تولیدپته را ۷۰ میلیارد تومان می‌داند که توسط مسافران خریداری می‌شود و می گوید : متاسفانه این شغل پردرآمد معرفی نشده است تا رونق بیشتری در استان داشته باشد .
اینکه چرا تاکنون این صنعت به خوبی معرفی نشده و مظلوم مانده مسئولین باید پاسخگو باشند، اما فراموش نکنیم که : صنایع دستی هر کشور، هویت هنر هر ملت است و اگر قرار است این اصالت به سوزن مهاجران دوخته شود ، آموزش این تازه واردان ضروری است تا راه را گم نکنند و " پته کرمان روی آب " قرار نگیرد.