بفرمایید نفت

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز ایلام؛ بر روی دریایی از نفت خوابیده ایم، دریایی از طلای سیاه؛ طلایی که هنوز ثروتمندمان نکرده؛ اما ما به فردای آن امیدواریم. بنابر اعلام کارشناسان، استان ایلام با ۶ درصد منابع نفتی کشور در جایگاه سوم و با ۱۱ درصد منابع گازی، رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است.
۹۰ درصد نفت و گاز غرب کشور در ایلام تولید می‌شود و این استان قطب اصلی حوزه انرژی در غرب ایران به شمار می‌آید؛ به گونه‌ای که این منابع عظیم نفت و گاز با کشور قطر نیز برابری می‌کند.

حال سوال اینجاست که کشور قطر در کجای توسعه یافتگی ست و استان ایلام کجا؟!
سهم استان از درآمد‌های نفتی چه میزان است؟
چرا ایلام در بالای جدول بیکاری کشور قرار گرفته است؟
و چرا اداره‌ی مدیریت شرکت نفت و گاز ایلام در استان کرمانشاه قرار دارد؟
جای خالی پالایشگاه با وجود داشتن ۱۴ تریلیون مترمکعب ذخائر شناخته شده گاز و بیش از ۱۷ میلیارد بشکه ذخائر نفتی چگونه توجیه پذیر است؟!

ایلام؛ ثروتمندی، فقیر

استان ایلام با وجود معادن و منابع زیرزمینی بالقوه‌ای که دارد هنوز به عنوان یک استان غیرصنعتی و کم برخوردار معرفی می‌شود. استانی که با وجود متکی بودنِ اقتصاد آن به کشاورزی، توسعه‌ی چندانی در این زمینه نیز ندارد؛ بنابراین با وجود ثروت‌های بالقوه‌ای که دارد و حتی فرصتی به نام مرز مهران و همسایگی با کشور عراق، همچنان پسوند فقر و محرومیت را یدک می‌کشد؛ در سال‌های اخیر، اما نقابِ خاک از روی بخشی از منابع غنیِ نفت برداشته شده؛ به گونه‌ای که در سال‌های پیاپی شاهد این تیتر نویدبخش برای رونق اقتصادی این دیار بودیم: "ایلام، رتبه نخست اکتشاف نفت و گاز" و یا این تیتر: " مخزن ایلام رتبه اول ذخایر نفتی".

کشف ۱۷ چاه، طلای سیاه

به گفته‌ی مسئولان هم اکنون روزانه بیش از ۲۳۰ هزار بشکه نفت و سالانه یک و نیم ملیارد مترمعکب گاز در این استان تولید می‌شود و میدان نفتی آزادگان با ذخیره درجای ۳۲ میلیارد بشکه، چهارمین میدان نفتی ایران و بزرگترین میدان مشترک کشور به شمار می‌رود. این میدان در لایه اصلی خود یعنی سروک، با میدان مجنون عراق مشترک است. درمیان ۱۷ میدان نفت و گاز کشف شده، مخزن ایلام، لایه مخزنی کژدم و میدان نفتی آزادگان مقام اول را کسب کرده‌اند؛ موضوعی که می‌طلبد با توجه به این میزان ذخائر، مقدمات ساخت پالایشگاه در این استان فراهم تا تولیدات نفتی در همین استان پالایش و عرضه شود امری که منجر به اشتغال افراد بیکار نیز خواهد شد.
واحد بهره برداری چشمه خوش در ۵۲ کیلومتری شهرستان دهلران با ظرفیت اسمی ۵۵ هزار بشکه در روز نفت تولیدی میادین چشمه خوش، پایدار، پایدار غرب و دالپری را فرآورش و به وسیله یک خط لوله ۱۸ اینچ به طول ۱۵۳ کیلومتر به واحد بهره برداری شماره ۳ اهواز و تلمبه خانه شهید چمران ارسال می‌کند.
نفت ارسالی واحد چشمه خوش در نهایت به منظور تأمین خوراک پالایشگاه‌ها و یا صادرات از طریق پایانه نفتی به جزیره خارک ارسال می‌شود.

میدان‌های نفتی مشترک آذر و چنگوله

میدان نفتی آذر در شرق شهرستان مهران واقع شده‌است. مخزن این میدان با میدان نفتی بدرای کشور عراق مشترک است. طرح توسعه میادین نفتی آذر و چنگوله که در منطقه مرزی مهران قرار داد از مهم‌ترین طرح‌های در دست اقدام وزارت نفت است.
تا چند سال تصور بر این بود که از میان میدان‌های واقع در بلوک اناران تنها مخزن آذر با مخزن البدرا مشترک است و مخزن چنگوله مخزنی مستقل است، از این رو، شرکت ملی نفت ایران بر آن شد که توسعه میدان چنگوله را از اولویت خارج کند تا اینکه نتایج تعبیر و تفسیر داده‌های حاصل از عملیات لرزه نگاری از سوی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۹۴ نشان داد که مخزن چنگوله هم با مخزن میدان آذر و میدان البدرا ارتباط ساختمانی دارد، از این رو، طرح توسعه میدان چنگوله نیز به عنوان میدانی مشترک دوباره در دستور کار قرار گرفت.
در مرحله اول بهره برداری ۳۶ ماهه، ۳۰ هزار بشکه و سپس ۶۵ هزار بشکه از میادین آذر تولید خواهد شد که در مجموع با احتساب میدان نفتی چنگوله از هر ۲ میدان ۱۳۰ هزار بشکه نفت خام تولید و از طریق خط لوله به دهلران انتقال می‌یابد.
کل ذخائر نفتی میدان آذر ۲.۵ میلیارد بشکه و میدان نفتی چنگوله ۳.۵ میلیارد بشکه نفت بوده و برای اجرای طرح توسعه میدان‌های نفتی آذر و چنگوله ۲ میلیارد دلار اعتبار اختصاص یافته است.

پایان مرحله اول طرح لرزه نگاری اکتشاف نفت و گاز دانا در ایلام

استاندار ایلام گفت: مرحله اول طرح لرزه نگاری اکتشاف نفت و گاز دانا در منطقه بانکول و بابا گیر ایوان به اتمام رسیده که این طرح زمینه ساز مرحله دو پالایشگاه گاز استان است.
قاسم سلیمانی دشتکی افزود: این طرح در مرحله اول بالغ بر ۴۵۰ اشتغالزایی ایجاد کرده و در مرحله دوم نیز در میادین نفتی بیجار و دلاوران از سومار تا صالح آباد در مرحله مقدماتی ۴۰۰ نفر و در پیک کاری هم بالغ بر ۸۰۰ نفر اشتغالزایی در پی خواهد داشت.
سلیمانی دشتکی به عملیات اجرایی طرح لرزه نگاری دانان در مناطق دهلران و آبدانان نیز اشاره کرد و گفت: در این مناطق شرکت دانان وابسته به صندوق بازنشستگی وزارت نفت با سرمایه گذاری یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در حوزه اکتشاف و استخراج میادین نفتی و گازی مشغول به کار است و در این طرح نیز بالغ بر ۸۰۰ نفر اشتغالزایی ایجاد شده است.
وی افزود: همچنین قرار است به زودی در حوزه اکتشاف نفت و گاز، یک طرح لرزه نگاری دیگر در مناطق مابین دره شهر ایلام و کوهدشت لرستان عملیات اکتشاف و بهره برداری از میادین نفتی و گازی را شروع کند.

سرمایه‌گذاری ۹۸ هزار میلیارد ریالی در حوزه نفت و گاز ایلام
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام گفت: طی ۳۰ ماه گذشته روند اجرای طرح‌های مرتبط با حوزه نفت و گاز استان سرعت قابل توجهی گرفته و افزون بر ۹۸ هزار میلیارد ریال در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری شده است.
احمد کرمی افزود: ایستگاه تقویت فشار گاز دهلران نیز با اعتبار ارزی ۱۲۰ میلیون دلار عملیات اجرایی خود را آغاز کرده است و طرح لرزه‌نگاری ایوان و چرداول نیز با صرف هزینه ۶ هزار میلیارد ریال شروع شده است.
وی تکمیل عملیات نصب و راه‌اندازی واحد الفین با اعتبار ریالی ۱۴ هزار و ۷۲۰ میلیارد ریال و ارزی ۷۰۹ میلیون یورو را از دیگر طرح‌های مرتبط با حوزه پتروشیمی ایلام دانست که آماده بهره‌برداری است.
معاون عمرانی استاندار ایلام به طرح‌های حوزه پتروشیمی استان نیز اشاره کرد و یادآور شد: طرح گوگردزدایی مجتمع پتروشیمی ایلام با اعتبار ۲ هزار و ۳۴۰ میلیارد ریال و اعتبار ارزی ۶۴ میلیون یورو آماده بهره‌برداری است.
کرمی تاکید کرد: طرح هیدروژن مجتمع پتروشیمی ایلام نیز تکمیل شده که برای اجرای این طرح بزرگ ۲۰۰ میلیارد ریال، اعتبارِ ریالی و ۲۷ میلیون یورو اعتبار ارزی صرف شده است.

پتروشیمی، مولودِ ظرفیت‌های نفت و گاز

ظرفیت‌های نفت و گاز باعث ساخت دو پتروشیمی ایلام و دهلران در استان ایلام شده است، در همین حال مسئولان از راه اندازی چند پتروشیمی دیگر در آینده‌ای نزدیک در استان خبر می‌دهند.
طبق اعلام مسئولان پتروشیمی ایلام، با بهره‌برداری از ۲طرح پتروشیمی ایلام و تولید اتیلن در این شرکت و ایجاد ارزش افزوده و راه‌اندازی صنایع پایین‌دست با محصولات بنزین پیرولیز، پلی‌اتیلن سنگین، پروپیلن و نفت کوره آینده صنعت در استان ایلام امیدوارکننده و درخشان است.

قطع وابستگی به خوراک پتروشیمی با راه اندازی طرح الفین

در حال حاضر خوراک مرحله اول مجتمع پتروشیمی ایلام از خط اتیلن غرب می‌شود و با بهره برداری از مرحله دوم و راه اندازی طرح الفین خوراک از محل پالایشگاه گاز ایلام تامین شده و وابستگی پتروشیمی ایلام به خط اتیلن غرب قطع خواهد شد.

سرمایه گذاری ۷۹۰ میلیون یورویی در واحد الفین پتروشیمی
استاندار ایلام از راه اندازی واحد الفین پتروشیمی ایلام به عنوان بزرگترین مجتمع غرب کشور که منجر به تحول بزرگی در حوزه‌ی صنعت و اشتغال استان خواهد شد، خبر داد.
قاسم سلیمانی دشتکی در دیدار با مدیرعامل شرکت پتروشیمی ایلام اظهار کرد: واحد الفین شرکت پتروشیمی ایلام تا یک ماه آینده و با حضور رییس جمهور افتتاح و آماده بهره برداری می‌شود.
وی با اشاره به این که طرح واحد الفین پتروشیمی هم اکنون ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد؛ افزود: با اتمام فاز دوم پتروشیمی‌های ایلام، ان جی ال دهلران و شروع به کار پتروشیمی شهر‌های مهران، هلیلان و دره شهر استان ایلام در آینده نزدیک به عنوان قطب صنعت پتروشیمی در غرب کشور معرفی خواهد شد.
وی افزود: راه اندازی واحد الفین در ایجاد سبد محصولات تولیدی، تهیه خوراک پتروشیمی ایلام، خودکفایی در خط اتیلن غرب کشور و از همه مهمترایجاد زمینه برای اشتغالزایی با راه اندازی صنایع پایین دستی مرتبط و به کارگیری نیروی جوان تحصیلکرده‌ی بومی، نقش مهمی خواهد داشت.
رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز در بازدید از طرح ان جی ال ۳۱۰۰ دهلران اظهار کرد: وزارت نفت آمادگی دارد با سرمایه گذاران در بخش پالایشگاهی همکاری و مجوز و خوراک آن را تامین کند.
"فریدون حسنوند" با اشاره به نگاه ویژه کمیسیون انرژی مجلس به میادین مشترک افزود: پرداختن به میادین مشترک نفت و گاز بین ایران و عراق در دستور کار قرار دارد و این میادین به عنوان یک ضرورت و اولویت در هیات عالی نظارت بر منابع نفتی مورد تاکید است که استان ایلام و به ویژه شهرستان دهلران در این زمینه جایگاه ویژه‌ای دارند.

بیکاری در بسترِ اشتغال

بر اساس آمار اعلام شده، مردم ایلام به ویژه قشر تحصیلکرده‌ی آن با معضل بیکاری دست به گریبانند و با توجه به این فرصت، باید ازافراد بومی ‏در طرح‌های نفتی و گازی استان استفاده شود.
سارا فلاحی، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: از لحاظ قانونی باید سهم مشخصی از درآمد‌های نفت و گاز صرف توسعه استان و کمک به فقرا و نیازمندان استان شود.

ضرورت تربیت نیرو‌های بومیِ ماهر
که البته این کار منوط به تکمیل دانشکده نفت و گاز ‏استان ایلام برای تربیت نیروی متخصص است، اما همچنان این معضل باقی است و افراد برای تحصیل در این رشته باید راهی استان‌های دیگر شوند و تنها تا مقطع کاردانی امکان تحصیل در استان وجود دارد. ‏
شیرخانی مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایلام با انتقاد از استخدام حدود ۷۰ درصد از نیرو‌های غیر بومیِ ان جی ال گفت: به کارگیری نیروی کار غیر بومی موجب تضییع حقوق شهروندان بومی و افزایش بیکاری می‌شود.
نعمتی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار ایلام با اشاره به اینکه ۵۳ درصد نیرو‌های فعال در حوزه صنعت نفت و گاز غیربومی هستند، اظهار کرد: این امر به دلیل نداشتن مهارت و تخصص لازم از سوی نیرو‌های بومی است بنابراین باید اتاق فکری در آموزش فنی و حرفه‌ای استان تشکیل شود و برای این معضل در استان چاره اندیشی شود.
معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در نشست تربیت نیروی ماهر بومی در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی ضرورت آموزش‌های تخصصی به نیرو‌های بومی در محل ان جی ال دهلران با اشاره به مشکلات نیرو‌های غیربومی به لحاظ استقرار، رفت و آمد و شرایط آب و هوایی گفت: تربیت نیروی ماهر بومی متناسب با نیاز و مطابق با درخواست شرکت‌ها در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای دنبال می‌شود.
علی اوسط هاشمی، نیرو‌های برخوردار از مدارک آموزش فنی و حرفه‌ای مورد سنجش قرار می‌گیرند و به منظور اینکه موقعیت را برای کارآموزان تثبیت کنیم به آموزش‌های دوگانه روی می‌آوریم.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار ایلام نیز گفت: متاسفانه شرکت‌های نفتی بیشتر نیرو‌های تخصصی و ماهر خود را از خارج استان جذب می‌کنند و دلیل اصلی خود را نبود وجود نیروی ماهر و متخصص در این حوزه اعلام می‌کنند.
درویشی ادامه داد: باید از شرکت‌های نفتی بخواهیم که رشته‌های مورد نیاز خود را اعلام کنند تا در مراکز دانشگاهی جوانان با ادامه تحصیل در این رشته‌های تخصصی بتوانند از ظرفیت خود در حوزه‌ی اشتغال نفت و گاز برخوردار شوند.
وی همچنین از فرمانداران همه شهرستان‌ها خواست که کمیته جذب نیرو را فعال کنند و با اولویت بندی نیروی ماهر و متخصص در رشته نفت و گاز از ظرفیت نیرو‌های بومی بیشتر در شرکت‌های نفتی استفاده شود.
علی اکبری، رییس دانشگاه ایلام هم گفت: این دانشگاه دارای دانشکده نفت است و به صورت تخصصی می‌تواند نیروی ماهر در زمینه نفت و گاز تربیت کند زیرا اکنون در مرکز استان ۲ رشته فنی و مهندسی و نفت و گاز البته تا مقطع کاردانی وجود دارد.

ارزآوری‌های میلیاردی نفت و گاز و سهم تک رقمی ایلام
اگر چه سهم ۳ رقمی از منابع نفت و گاز برای استان‌های توسعه یافته رقم بزرگی است، اما با توجه به اینکه استان ایلام جزو استان‌های کمتر توسعه یافته و کم برخوردار است این میزان باید بیش از سه درصد باشد.
وزیر نفت در خصوص پرداخت سهم ۳ درصدی نفت و گاز به استان ایلام یادآور شد: این اقدام زیر نظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی است که اطلاعات میدان نفتی و میزان تولید را گرفته و بعد سهم پرداختی را اعلام می‌کند.

قول مساعد وزیر برای احداث زیرساخت‌ها

زنگنه تاکید کرد: وزارت نفت هیچ گونه برنامه‌ای برای احداث راه، بیمارستان و مدرسه در مناطق مختلف کشور ندارد، اما تا حد امکان و در حد توان و بضاعت خود به استان‌های محروم برای ایجاد این زیرساخت‌ها کمک خواهد کرد.
پیگیری نهایی این طرح در مجموع سودآوری‌های مهمی را در سطح ملی نیز به دنبال خواهد داشت به طوریکه مناطق مختلف دیگری از سهم گاز تولید شده در این واحد‌ها بهره مند می‌شوند موضوعی که وزیر نفت نیز به آن اشاره کرده است.

"بیژن زنگنه در این خصوص می‌گوید: با توجه به فاصله یک هزار کیلومتری میدان گازی عسلویه، انتقال گاز این نقطه به مناطق شمالی کشور بسیار پرهزینه خواهد بود لذا با توسعه میدان تنگ بیجار و بهره برداری از این طرح در استان ایلام می‌توانیم از گاز استحصال شده این طرح برای تامین مناطق دیگر استفاده کنیم.
وی اظهار کرد: براساس آخرین ارزیابی ها، ظرفیت توسعه میدان نفتی آذر به چهار میلیارد بشکه افزایش خواهد یافت که از این میزان ۱۶ درصد قابل استصحال است که اگر بتوانیم یک درصد از این میزان را افزایش دهیم میزان برداشت به ۴۰ میلیون بشکه خواهد رسید که ۱۲ میلیارد دلار برای کشور ارز آوری خواهد داشت.
زنگنه افزود: هر دکل نفتی ۲۰۰ نفر اشتغالزایی خواهد کرد که امیدواریم با توسعه این دکل‌های نفتی در میدان آذر ضمن اشتغالزایی شاهد رونق فضای کسب و کار در این استان و منطقه باشیم.

به نام ایلام به کام کرمانشاه

اما یکی از مهمترین مسائلی که در سال‌های گذشته مطرح بوده این است که چرا استان ایلام با داشتن ۹۰ درصد ‏تولیدات نفت و گاز غرب، دفتر نفت و گاز غرب کشور در ‏استان کرمانشاه است.
مسئولان استان کرمانشاه با پافشاری بر وجود این مدیریت در استان خود اذعان کرده اند؛ در صورت انتقال مدیریت به استان ایلام نیرو‌های فنی و متخصص نیز از استان کرمانشاه خارج می‌شوند که به تبع این امر بر اکتشاف و برداشت از منابع نفت و گاز این استان نیز تأثیر خواهد گذاشت.
بر اساس آمار‌های غیررسمی، انتقال این شرکت امنیت شغلی بیش از ۶۰۰ نفر را به خطر خواهد انداخت.
از سوی دیگر مردم و مسئولان ایلامی بر این باورند که این دفتر از نظر منطقی و قانونی باید در نزدیکی مناطق نفت خیز مستقر باشد نه در فاصله‌ی ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتری آن‌ها و در حالی که بیش از ۹۰ درصد تولید نفت و صد درصد تولید گاز غرب کشور متعلق به استان ایلام است، چرا و با چه منطقی باید ستاد شرکت نفت و گاز غرب هم چنان در شهر کرمانشاه فعالیت کند؟
استانی که حتی نفت شهر آن نیز بیش از ۲۲۰ کیلومتر با شهرکرمانشاه فاصله دارد؟!

استارتی که دیر، اما زده شد

کار به جایی رسید که مردم و نخبگان ایلامی با تشکیل کمپین‌هایی در فضای مجازی خواستار انتقال این مدیریت به استان ایلام شدند؛ تا این که بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان، با توجه به گستردگی پنج منطقه عملیاتی تولید نفت و گاز در غرب کشور و وجود ذخایر غنی گازی در منطقه ایلام، دفتر شماره ۲ شرکت نفت و گاز غرب در استان ایلام با دستور وزیر نفت فعال شد؛ اما مطالبه انتقال کامل این دفتر هنوز به باز است و پیگیری می‌شود.
نمایندگان استان ایلام در مجلس شورای اسلامی تا کنون چندین بار به موضوع سهم استان ایلام در مدیریت نفت و گاز غرب کشور پرداخته اند و آخرین بار در جمع مدیران ارشد نفت و گاز کشور، برای جدا شدن سهم ایلام در شرکت نفت و گاز غرب و کشور هم‌صدا شدند.
سارا فلاحی و علی اکبر بسطامی، نمایندگان ایلام با بررسی مسائل حوزه انرژی استان با مدیران صنعت نفت خواستار انتقال این مدیریت به استان ایلام شدند.
شرکت بهره برداری نفت و گاز غرب یکی از سه شرکت زیر مجموعه شرکت نفت مناطق مرکزی ایران است.
حوزه فعالیت این شرکت چهار استان کرمانشاه، ایلام، لرستان و قم است، همچنین هر مخزن نفت و گازی که در استان‌های غربی کشور به مرحله بهره برداری برسد، در حیطه فعالیت این شرکت قرار خواهد گرفت.
استان ایلام اکنون زمان تهدیدهایش به پایان رسیده و آنچه بیش از هر چیز دیگر مشهود است؛ فرصت مغتنمی به نام هم مرزی با عراق و بهره برداری از منابع مختلف معادن و منابع زیرزمینی به ویژه منابع غنی نفت و گاز است؛ امری که علاوه بر رونق اقتصادی و افزایش اشتغال زایی در استان موجب جلوگیری از مهاجرت مردم به مرکز و دیگر استان‌های کشور می‌شود.

 

 

 

 

***زهرا پوراسماعیل